Hồi sinh chiếc Ghe huyền thoại (Lượt xem: 510)

Ngày xưa, Ghe Cà Hâu được khoét rỗng từ cây thân cây to. Tùy theo kích thước của thân cây mà mỗi chiếc ghe Cà Hâu có kích thước khác nhau, thông thường Ghe có chiều dài từ 15m đến 20m, rộng từ 1m rưỡi đến 2m. Hiện nay, ở chùa Tum Núp, xã An Ninh, huyện Châu Thành vẫn còn lưu giữ chiếc ghe Cà Hâu có tuổi đời đã 2 thế kỷ. Theo lời kể của ông Châu Dương ở xã An Ninh thì nghe đại đức, hòa thượng trước đây kể lại, chiếc Ghe này mua cây gỗ từ Lào, hồi năm 1802. Ghe Cà Hâu này dùng để chở đất xây dựng chùa. Lúc đua ghe Ngo thì trang trí ghe Cà Hâu để các vị hòa thượng, achar ngồi trên Ghe này.

Ông Châu Dương bên chiếc ghe Cà Hâu có tuổi đời đã 2 thế kỷ ở chùa Tum Núp.

Hàng trăm năm đã trôi qua, nhiều chi tiết trên Ghe tuy không còn được như ban đầu, nhưng giá trị về văn hóa truyền thống mà chiếc Ghe đại diện vẫn còn vẹn nguyên. Với những người đã gắn bó, yêu quý những giá trị truyền thống, được nhìn thấy lại hình ảnh ghe Cà Hâu thong thả lướt trên mặt nước mỗi dịp Oóc-om-bóc hàng năm là niềm hạnh phúc không chỉ cho riêng mình mà còn để thế hệ tiếp nối trân trọng và giữ gìn, phát huy.

Hàng thế kỷ trôi qua, hiện toàn tỉnh Sóc Trăng còn khoảng 10 chiếc ghe Cà Hâu, trong đó 4 chiếc ghe Cà Hâu được phục dựng lại để tham gia trình diễn và trưng bày tại chùa. Việc phục dựng lại những chiếc Ghe mang tầm vóc lịch sử này đã và đang được nhà chùa cùng ngành văn hóa thực hiện.

Chùa Bưng Trop làm Lễ hạ thuỷ ghe Cà Hâu.

Mỗi chiếc ghe Cà Hâu có 4 thành phần chính: thân, mui, mũi và đuôi Ghe. Phần thân làm từ cây gỗ to. Phần mui Ghe có trụ đỡ và các mảng vách gỗ ghép lại. Có cửa trước, cửa sau và cửa sổ hai bên hông Ghe. Mũi ghe Cà Hâu tương tự như mũi ghe Ngo, với hình dáng cong vút, nhô cao, nhưng có phần rộng rãi và cứng cáp hơn. Phần đuôi Ghe được gắn thêm bánh lái để điều khiển, hỗ trợ cho tay chèo.

Ghe Cà Hâu

Cũng như ghe Ngo, ghe Cà Hâu được trang trí với nhiều họa tiết, hoa văn đặc trưng của đồng bào Khmer. Người được chọn thực hiện công việc này thường là những người có đôi tay tài hoa, có nhiều kinh nghiệm, am hiểu về văn hóa truyền thống. Thời gian vẽ trang trí cho một chiếc ghe Cà Hâu thường kéo dài từ 20 ngày đến 1 tháng. Mỗi chi tiết đều được người thợ chăm chút tỉ mỉ. Sự kết nối giữa những nét vẽ thanh, đậm; sự phối hợp hài hòa giữa các màu sắc làm nên vẻ đẹp rực rỡ cho chiếc Ghe. Ghe Cà Hâu không chỉ là một phương tiện chuyên chở mà còn là một công trình nghệ thuật, thể hiện tài năng, chứa đựng tâm huyết của những người thợ. “Tùy theo chọn màu, phải có màu đôi, có độ sáng tối, vẽ hoa văn chuẩn, đúng chi tiết. Nếu không hiểu biết về phối màu thì vẽ không ra hoa văn”, anh Sơn Bình Định ở xã Thạnh Quới, huyện Mỹ Xuyên, chia sẻ.

Chiếc ghe Cà Hâu đã hoàn chỉnh vẽ trang trí.

Kể từ năm 2016, ghe Cà Hâu đã được đưa vào trình diễn dịp Lễ hội Oóc-om-bóc – Đua ghe tỉnh Sóc Trăng hàng năm. Không chỉ nằm trong lời kể của những người trước, những người trẻ ngày nay được tận mắt chứng kiến, trầm trồ trước vẻ đẹp của chiếc Ghe huyền thoại. Những chiếc ghe Cà Hâu xuất hiện trên mặt sông Maspero làm sống dậy ký ức trong lòng nhiều người, đây cũng là để bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể của tỉnh Sóc Trăng./.

Mỹ Phương, Lâm Huy