Giải pháp bảo vệ môi trường đối với hoạt động nuôi trồng thủy sản (Lượt xem: 1316)

Năm 2011, tỉnh Sóc Trăng quy hoạch diện tích nuôi trồng thủy sản là 70.000 ha. Đến cuối năm 2024, diện tích này đã phát triển trên 76.000 ha. Trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh thì thủy sản được xác định giữ vị trí mũi nhọn và con Tôm nước lợ là đối tượng nuôi chủ lực, xếp vị trí thứ 3 về sản lượng so với các tỉnh trong vùng.

Hàng năm, tỉnh Sóc Trăng có trên 90% diện tích nuôi thủy sản thâm canh/bán thâm canh. Người nuôi sử dụng kháng sinh tràn lan, có thể hủy hoại môi trường, bùng phát dịch bệnh. Một bộ phận người dân nuôi Tôm quy mô nhỏ, hạn chế trong việc ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, việc chấp hành các quy định về bảo vệ môi trường của vùng nuôi còn nhiều hạn chế… dễ gây ô nhiễm nguồn nước, làm phát sinh dịch bệnh.

Qua số liệu khảo sát của Sở Nông nghiệp và Môi trường, tính riêng nghề nuôi Tôm nước lợ, khối lượng chất thải trong hoạt động nuôi Tôm thâm canh và bán thâm canh tương đối lớn với khoảng 4,81-6,93 triệu/m3/năm đối với bùn thải và khoảng 433,2-563,1 triệu/m3 nước thải. Lượng chất thải nuôi Tôm phát sinh nếu không được thu gom và xử lý đúng quy định sẽ gây ảnh hưởng đến môi trường. 

Trước thực tế này, nhằm đảm bảo phát triển bền vững nghề nuôi, các địa phương thuộc vùng nuôi Tôm trọng điểm của tỉnh đã tích cực phối hợp cơ quan chuyên môn tổ chức tập huấn kiến thức về bảo vệ môi trường trong nuôi trồng thủy sản và kĩ năng kiểm soát các yếu tố môi trường, quản lý chất lượng nước nuôi trồng thủy sản; khuyến khích hộ nuôi mạnh dạn đầu tư, thực hiện các mô hình tuần hoàn trong hoạt động thủy sản; tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát việc chấp hành các quy định về bảo vệ môi trường,…

Ông Tăng Thanh Chí (ảnh trên) - Phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Mỹ Xuyên, khuyến cáo hộ nuôi Tôm siêu thâm canh nên áp dụng mô hình nuôi Tôm tuần hoàn để giảm nước thải ra môi trường bên ngoài. Đối với hộ nuôi diện tích lớn có thể tận dụng diện tích này để nuôi các loài cá rồi xả các chất thải từ ao nuôi Tôm ra, tận dụng chất thải để làm thức ăn để nuôi cá. Đối với những hộ nuôi diện tích nhỏ thì cũng nên áp dụng mô hình nuôi Tôm tuần hoàn, xử lí nước thải, chất thải bằng cách làm hầm ủ Biogas hoặc hệ thống tuần hoàn để tái sử dụng lại nước, hạn chế nước thải ra bên ngoài. Nếu thải nước ra bên noài thì phải có ao lắng lọc  xử lý đạt tiêu chuẩn trước khi thải nước ra môi truowngf chung.

Ý thức được tầm quan trọng của công tác bảo vệ môi trường đối với quá trình phát triển nghề nuôi, bên cạnh tiếp cận các mô hình nuôi tôm cải tiến theo hướng giảm giá thành, tăng giá trị lợi nhuận thì nhiều hộ nuôi đã chú trọng đầu tư thực hiện các quy trình xử lý chất thải phù hợp với quy mô khu nuôi của gia đình.

Đơn cử như hộ anh Ngô Công Minh Mẫn (ảnh dưới) ở ấp Hòa Nhờ A, xã Hòa Tú 2, huyện Mỹ Xuyên. Là một trong những hộ nuôi đầu tiên ở địa phương chuyển đổi từ hình thức nuôi Tôm trong ao đất sang ao lót bạt. Gia đình anh Mẫn liên tiếp đạt được nhiều vụ sản xuất thành công. Chỉ tính riêng trong vụ nuôi Tôm của năm 2024, gia đình thu về lợi nhuận trên 1 tỷ 500 triệu đồng.   

Ngoài ứng dụng tốt quy trình kỹ thuật, anh Mẫn còn áp dụng quy trình lọc nước tuần hoàn. Cụ thể, nguồn nước trong ao nuôi Tôm thay vì xả thải trực tiếp ra môi trường, sẽ được đưa về hệ thống lọc nước đã được bố trí sẵn (bao gồm 3 bể lọc). Tại đây, phân Tôm và chất lợt cợn sẽ được loại bỏ thông qua giá thể lọc (với vật liệu chính là lưới đánh bắt cá). Qua các bước, nguồn nước sau xử lý sẽ được cấp trở lại ao nuôi với chất lượng đảm bảo. Với quy trình này, hộ nuôi sẽ tiết giảm đáng kể chi phí sản xuất khi không còn phải sử dụng vi sinh trong quá trình xử lý môi trường. Môi trường nước ổn định, ít bị dao động sẽ hạn chế phát sinh dịch bệnh trên tôm nuôi. Anh Mẫn chia sẻ: Khi chưa áp dụng quy trình lọc nước tuần hoàn thì minh thay nước nhiều hơn, tiền điện nhiều hơn. Từ khi áp dụng quy trình lọc nước này thì tỷ lệ thay nước ít hơn, lượng vi sinh trong ao đảm bảo hơn, ít tốn hơn, giảm giá thành.

Còn với anh Lý Văn Gắt ở ấp Cảng Buối, xã Hoà Đông, TX. Vĩnh Châu thì với diện tích ao nuôi Tôm hơn 49.000m2, anh Gắt đã đầu tư đến 90% diện tích để xây dựng ao lắng, ao xử lý nước, diện tích 3 ao nuôi, mỗi ao chỉ chiếm 1.200 m2. Thực hiện quy trình nuôi tôm thâm canh 3 giai đoạn theo hình thức lót bạt đáy, anh Gắt đã thiết kế bài bản sơ đồ nuôi Tôm theo hình thức tuần hoàn nước. Khi thực hiện xi phông thay nước, vỏ Tôm, phân Tôm và nguồn thức ăn thừa từ ao nuôi sẽ được tách riêng bằng túi lọc, các chất thải rắn còn lại sẽ được thải ra kênh chứa thải, nguồn nước đầu vào từ kênh cấp nước sẽ trải qua 6 ao lắng. Nước từ ao lắng đã qua xử lý được chứa vào ao sẵn sàng để cung cấp cho ao ương hoặc ao nuôi. Nhờ hệ thống xử lí nước tuần hoàn theo chuỗi khép kín, khu nuôi của anh Gắt đã hạn chế được nguồn nước thải xả ra môi trường, Tôm nuôi sinh trưởng tốt và giảm rủi ro dịch bệnh. Anh Gắt chia sẻ:

Ao nuôi Tôm công nghệ cao.

Hàng năm, tỉnh Sóc Trăng có trên 51.000 ha nuôi Tôm nước lợ, trong đó, diện tích nuôi tôm ứng dụng công nghệ cao/siêu thâm canh là khoảng 4.038,8 ha, chiếm 9% tổng diện tích nuôi. Hiện nay, năng lực của người nuôi Tôm, nhất là các hộ nuôi quy mô nhỏ, hình thức nuôi ao đất còn tiềm năng để chuyển đổi là khá lớn. Điều này đồng nghĩa với việc nguy cơ phát sinh các vấn đề gây hại đến môi trường là rất cao. Do đó, đòi hỏi người nuôi phải từng bước sản xuất theo hướng có trách nhiệm với cộng đồng, trước mắt là thực hiện cam kết bảo vệ tốt môi trường ao nuôi, vùng nuôi. Để nâng cao ý thức chấp hành của các cơ sở, hộ nuôi, Chính phủ cũng đã ban hành nhiều quy định xử lý đối với các trường hợp vi phạm, đồng thời đề ra những giải pháp, nhiệm vụ cụ thể để xử lý dứt điểm tình trạng trên. Gần đây nhất là Quyết định 911 ngày 2/7/2022 về việc phê duyệt Đề án bảo vệ môi trường trong nuôi trồng thủy sản.  

Ông Ngô Văn Bo (ảnh dưới) - Trưởng Phòng nuôi trồng thủy sản, Chi cục Thủy sản tỉnh Sóc Trăng, cho biết ngành Nông nghiệp tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 80 về thực hiện Đề án Bảo vệu môi trường nuôi trồng thuỷ sản đối với tỉnh Sóc Trăng giai đoạn 2021-2030. Ngành cũng đã chỉ đạo cho Chi cục Thủy sản thực hiện công tác tuyên truyền, trong đó có tuyên truyền về bảo vệ hệ sinh thái, bảo tồn đa dạng sinh học  trong nuôi trồng thuỷ sản. Ngoài ra, Chi cục Thủy sản cũng thực hiện quan trắc môi trường trong nuôi trồng thuỷ sản, nhất là công tác cảnh báo về môi trường vùng nuôi kịp thời cho hộ nuôi.

Ngoài ra, ông Ngô Văn Bo cũng cho biết, ngành tiếp tục tăng cường công tác kiểm tra, giám sát về chất lượng nước, thức ăn, chế phẩm sinh học trong nuôi trồng thuỷ sản; hướng dẫn cho hộ nuôi thực hiện đăng ký mã số nuôi chủ lực, cấp giấy đủ điều kiện nuôi trồng thuỷ sản; hướng dẫn bà con nuôi Tôm theo mô hình công nghệ cao, ứng dụng công nghệ số, đặc biệt là tiết kiệm nuốc trong nuôi trồng thuỷ sản.

Hằng năm, con Tôm của tỉnh Sóc Trăng chiếm gần 80% giá trị xuất khẩu và đóng góp 10% vào kim ngạch xuất khẩu Tôm của cả nước, và các mô hình nuôi hiệu quả ứng dụng công nghệ cao đã đóng góp một phần trong kết quả này, đây cũng là xu thế tất yếu của nghề nuôi Tôm nước lợ trong thời đại công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Tuy nhiên, lợi ích kinh tế cần phải song hành với đảm bảo môi trường thì quy trình nuôi này mới thật sự phát huy, góp phần thúc đẩy và tạo ra sự tăng trưởng bền vững cho ngành hàng kinh tế mũi nhọn của tỉnh./.

Ngọc Thơ, Trọng Phước